Türk Dil Kurumu bütçeyi şu şekilde tanımlamış: “Devletin, bir kuruluşun, bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli bir süre için tasarladığı gelir ve giderlerinin tümü.” Yani kişilerin, ailenin veya bir kurumun bütçesi olabileceği gibi devletinde bütçesi vardır. Bütçenin gelir ve gider olmak üzere başlıca 2 ana unsuru vardır. Farklı bakış açılarına göre tersinin de savunan olsa da, ister birey, ister devlet olsun, gelirin giderden fazla olması tercih nedenidir.
Gelelim “Cari Açık” meselesine.
Bir ülkenin diğer ülkelerle mali ilişkileri ödemeler dengesi denen bilançoda takip edilir. Bu bilanço diğer ülkelere yapılan ödemeler ve kazandığı döviz gelirlerini söz konusu dönem içinde ne kadar döviz açığı veya fazlası verdiğini gösterir.
Basit bir anlatımla o ülke kazandığından çok harcıyorsa bütçesi açık verecektir. Buna “Cari Açık” denmektedir.
Cari açığı kapatmak için o ülkeye yurt dışından döviz girişi gerekmektedir. Aksi halde döviz krizi söz konusu olacaktır. Döviz bulmanın ise birkaç yolu vardır: krediler, yabancı sermaye yatırımları ve tahvil, bono ve borsa gibi yatırım araçları.Ödemeler Bilançosunun başlıca 4 bölümü vardır:
1. Cari İşlemler Hesabı
2. Sermaye Hesabı
3. Rezerv Hesabı
4. Net Hata Noksan Hesabı
Cari İşlemler Hesabı da 4’e ayrılır:1. Mal Dengesi: Ülkenin ihracat gelirlerinden elde edilen döviz girdileriyle, ithalat ödemeleri için döviz giderleri arasındaki farktır.
2. Hizmetler Dengesi: Aynı şekilde ülkenin nakliye, turizm, sigorta vs hizmetlerden dolayı yaptığı alımlar ile satımları arasında oluşan farktır.
3. Yatırım Dengesi: Ülkenin yurt dışındaki sermaye yatırımları ile ülkeye gelen sermaye yatırımları arasındaki farktır.
4. Cari Transferler Dengesi: Yurt dışındaki işçi dövizleri bu kalemde incelenir.
Bu durumda cari denge diyince şu formülden bahsedebiliriz:Cari Denge = Mal Dengesi + Hizmetler Dengesi + Yatırım Dengesi + Cari Transferler Dengesi
Bu formül eğer pozitif (+) bakiye veriyorsa cari fazla, negatif (-) bakiye veriyorsa “Cari Açık” söz konusudur.Cari Açığı kapatmanın en temel yolu her tür ithalatı azaltırken, ihracatı desteklemekten geçmektedir. Bu durumda Türkiye’nin başlıca ithal kalemlerine bakmak gerekir. Yayımlanan en güncel dış ticaret verilerine bakıldığında %20’den fazla bir oranla enerji ithali ilk sırada yer almaktadır.
Bunun dışında reel rakamlar incelenecek olursa 3 gün önce 8 Temmuz 2011 tarihinde yayımlanan TÜİK verilerine şu şekildedir: Geçici dış ticaret verilerinden hesaplanan 2003=100 temel yıllı dış ticaret endekslerine göre; 2011 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, ihracat birim değer endeksi %16,1, ithalat birim değer endeksi %19 oranında artmıştır. Ancak takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2011 yılı Mayıs ayında, 2010 Mayıs ayına göre, ihracat miktar endeksi orijinal seride olduğu gibi %3,7 azalırken, ithalat miktar endeksi ise %17 oranında artmıştır.Yararlanılan Kaynaklar:
http://www.tdk.gov.tr/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder